Stel, je praat met een andere persoon en dit is wat je tegenover je ziet:

Video 1.8.1  

R1.8.1  Schrijf je reactie in het antwoordkader hieronder. Vind je het vervelend dat hij je niet in de ogen kijkt? Denk je dat deze persoon naar je luistert? Kun je hem vertrouwen? Waarom denk je dat zijn ogen af en toe naar boven draaien?

De sensorische voorkeuren die we in 1.7 besproken hebben kunnen zich ook uiten in onbewuste oogbewegingen en/of -posities. Onbewuste oogbewegingen worden vanuit de hersenen aangestuurd en mogen niet als slechte bedoelingen worden geïnterpreteerd. Als de blik afgewend wordt, dan betekent dit niet per se dat de persoon niet luistert of iets te verbergen heeft—integendeel, dit kan betekenen dat deze persoon bijzonder goed luistert via het sensorische zintuiglijke systeem dat voor hem/haar de meeste voorkeur heeft. Vooral bij stress is er een neiging om zich strikter aan de eigen zintuiglijke voorkeur te houden.

Onbewuste oogbewegingen kunnen geassocieerd worden met specifieke mentale activiteiten (bewegingen naar rechts of links verwijzen naar de rechter- en linkerkant gezien vanuit je communicatiepartner):

Ogen omhoog en naar links: beelden herinneren of toegang krijgen tot de inhoud van het geheugen in het algemeen; dit zie je bij alle personen en bij alle zintuiglijke voorkeuren, maar het meest uitgesproken is dit het geval bij een visueel-georiënteerd persoon. In Video 1.8.1 beweegt de luisteraar soms zijn ogen omhoog en naar links. Dit gebeurt als hij iets wat verteld wordt met een herinnering verbindt.

Figure 1.8.1

Ogen omhoog en naar rechts: een visueel-georiënteerd persoon visualiseert in zijn hoofd wat te doen. In het algemeen is dit het construeren van beelden of nadenken over wat het antwoord op de volgende stappen zou zijn.

Figure 1.8.2

Ogen op hetzelfde niveau van de blik en naar links: herinneren van auditieve ervaringen. Je zag veel horizontale bewegingen van de ogen in de video. Het onderwerp van het gesprek was muziek. Een persoon die sterk auditief is verankerd gebruikt voornamelijk horizontale oogbewegingen, ongeacht het thema. Deze persoon kijkt niet naar jou. Dat betekent niet dat deze persoon niet luistert. Integendeel, dit is hoe deze persoon het beste luistert: door het verbinden van wat je zegt met zijn of haar auditieve archiveringssysteem in zijn of haar hersenen. Dit kan soms storend zijn voor een gesprekspartner. Het is belangrijk om geen aannames te doen over de mate van belangstelling van een dergelijke gesprekspartner of aan te nemen dat deze persoon je niet mag.

Figure 1.8.3

Ogen op hetzelfde niveau van de blik en naar rechts: het construeren van geluiden, iets gaan verwoorden.

Figure 1.8.4

Ogen naar beneden en naar links: bewustwording van het lichaam, het controleren van gevoelens; herinnering aan hoe iets was/voelde. Dit is het meest voorkomend bij personen met een sterke kinesthetische voorkeur. In de westerse cultuur kan dit worden geïnterpreteerd als “het vermijden van de blik” of dat iemand iets te verbergen heeft. Nogmaals, als gesprekspartner is het belangrijk om niet onrustig te worden of van het negatieve uit te gaan.

Ogen naar beneden en naar rechts: in gesprek met zichzelf, in een interne dialoog zijn; ook het sterkst bij personen met kinesthetische voorkeur.

Samenvatting: De toegang tot het geheugen is gekoppeld aan oogposities. Naar links is inhoud bedenken en oogposities naar rechts betekenen vooruitdenken. Visueel-georiënteerde personen hebben de neiging omhoog te kijken; auditief-georiënteerde personen hebben de neiging om horizontaal te kijken, kinesthetisch-georiënteerde personen hebben de neiging om omlaag te kijken. Dit kan gepaard gaan met het volgende; sneller praten en met een hogere stem komt vaak voor bij personen met een visuele voorkeur; hoofd schuin houden en mogelijk een hand omhoog houden in een “telefoon”-positie komt vaak voor bij personen met een auditieve voorkeur, en langzamer praten komt voor bij personen met een kinesthetische voorkeur.

Om te onthouden: Met name onder stress, hebben mensen de neiging om zich meer aan hun zintuiglijke voorkeur vast te houden. Het is dan bijzonder belangrijk om bewust te zijn van je eigen voorkeuren en pas je vervolgens aan, aan de sensorische voorkeur van de patiënt. In gesprekken zonder stress hebben communicatiepartners vaak de neiging om zich sowieso automatisch aan te passen aan elkaars voorkeuren en dat gebeurt zonder hier veel over na te denken.

Houd ook in gedachten:

Iemand direct in de ogen kijken wordt in sommige culturen niet geaccepteerd.